शालेय परिसर मराठी माहिती | Shaley Parisar Marathi Mahiti

1)प्रस्तावना  Introduction

 Shaley Parisar Marathi Mahiti मित्रांनो, आपण आज अतिशय महत्त्वपूर्ण घटकाबाबत या ब्लॉग पोस्टमध्ये माहिती चा अभ्यास करणार आहे. तो महत्त्वपूर्ण घटक म्हणजे            ' शालेय परिसर ' हा घटक आहे. शालेय परिसर मराठी माहिती या सदराखाली आपण माहिती पाहूया. Shaley Parisar Marathi Mahiti शाळेच्या सभोवताली असणारी सर्व दिशेने रिकामी असणारी जागा म्हणजे शालेय परिसर होय. शाळा आणि विद्यार्थी गुणवत्तेच्या दृष्टीने शालेय परिसर या घटकाचे महत्त्व आहे.

शिक्षणाची पवित्र कार्य शाळेत चालते. शिक्षणाचे पवित्र कार्य करणाऱ्या शाळेच्या भोवती शाळेच्या पूरक कार्यास शालेय परिसर  Shaley Parisar Marathi Mahiti सुद्धा जबाबदार घटक आहे. शहरातील शाळांमध्ये आता काही ठिकाणी शालेय परिसराच्या बाबतीत सुसज्ज परिसर आढळून येत नाही. उदाहरणार्थ हिरा अंधारात चमकत असतो. त्याचप्रमाणे शालेय परिसर व शाळा प्रकाशमान होणे आवश्यक आहे.त्याचप्रमाणे शाळा सुद्धा परिसर चांगला असेल तर शाळा ही चमकेल.

मित्रांनो, शाळा ही निसर्गरम्य परिसरात तसेच शांतमय परिसरात व प्रसन्न करणाऱ्या सान्निध्यात असणे गरजेचे आहे. खेड्यातील शाळांना भरपूर परिसर असतो. मात्र शहरातील शाळेंना आवश्यक तेवढ्या प्रमाणात परिसर उपलब्ध होत नाही. त्यामुळे विद्यार्थ्यांचा कोंडमारा होतो. विद्यार्थ्यांच्या गुणवत्तेत शालेय परिसर सुद्धा अनेक घटकांपैकी एक मुख्य घटक म्हणून आजच्या नवीन शैक्षणिक धोरणात शालेय परिसराकडे पाहिले जाते. सुशोभित परिसर असणाऱ्या शाळा फार कमी आढळून येतात. म्हणूनच शासनाने आता एक प्रकल्प राबवणे हाती घेतले आहेत. तो प्रकल्प म्हणजे "माझी शाळा सुंदर शाळा"होय. या अंतर्गत शालेय परिसर सुद्धा विचारात घेणे काळाची गरज ठरत आहे.' Shaley Parisar Marathi Mahiti  ' शालेय परिसर सुंदर करण्याची व निसर्गरम्य सुशोभित करण्याचे काम शाळेतील मुख्याध्यापक शिक्षक आणि शाळेच्या परिसरातील शिक्षण प्रेमी व्यक्ती त्याच बरोबर खाजगी शाळेच्या संदर्भात संस्थाचालक व शासकीय शाळेच्या बाबत शासनाची महत्त्वाची जबाबदारी आहे.

Shaley Parisar Marathi Mahiti

Shaley Parisar Marathi Mahiti(toc)

2)शालेय परिसर Shaley Parisar

शाळेच्या सभोवतालचा परिसर विद्यार्थ्यांचे व्यक्तिमत्व जडणघडणीमध्ये सिंहाचा वाटा आहे. विद्यार्थ्यांचा सर्वांगीण विकास त्याचबरोबर व्यक्तिमत्व घडवण्याच्या बाबत सुयोग्य शालेय परिसर अनुकूल घटक आहे. शालेय शिक्षण म्हणजे पाठ्यपुस्तके अभ्यासक्रम व त्या अभ्यासक्रमाच्या संदर्भात परीक्षा एवढाच संकुचित विचार करून चालणार नाही तर त्यापुढे जाऊन मानसिक मनाची तयारी करून शाळेला सुसज्ज परिसर उपलब्ध असणे आवश्यक आहे. म्हणूनच विद्यार्थ्याच्या सर्वांगीण विकासामध्ये मुख्याध्यापकाने व शालेय इतर कार्यात सर्व घटकांनी व्यापक विचार करून शाळेच्या सभोवतालचा परिसर नियोजनबद्ध पद्धतीने विशिष्ट प्रकारे शालेय परिसर विकसित करण्यासाठी कार्यक्रमाचा आराखडा तयार करून त्या आराखड्याप्रमाणे शालेय परिसर सुशोभित करणे Shaley Parisar Marathi Mahiti  ही महत्त्वाची संकल्पना आहेत.

3)शालेय परिसर सकारात्मक शक्तीयुक्त घटक Shaley Parisar Marathi Mahiti

शिक्षण प्रक्रियेचा व अभिरुचीचा अभ्यास करताना मित्रांनो, शालेय सुशोभित परिसराची शक्ती युक्त स्थळ म्हणजे शाली इमारत. इमारतीच्या सभोवताली असणारा परिसर म्हणजे शालेय परिसर होय. Shaley Parisar Marathi Mahiti  या शालेय परिसराच्या बाबतीत विद्यार्थ्यांचा सर्वांगीण विकास करण्यासाठी विद्यार्थ्यांच्या अवधानाकडे लक्ष देऊन विद्यार्थ्यांची शारीरिक आणि मानसिक जडणघडण काही अंशी शालेय परिसरावर सुद्धा अवलंबून असते. त्यामुळे विद्यार्थ्याला आपल्या शाळेची आवड निर्माण व्हावी या दृष्टिकोनातून शालेय परिसर सुसज्ज, सुंदर आणि आकर्षक असला पाहिजे. "Shaley Parisar Marathi Mahiti "जेथे शाळेची इमारत उभी करण्यात आली आहेत तेथे शालेय परिसरात शांत वातावरण आवश्यक आहे.

 निसर्गरम्य परिसरात हवेशीर आणि प्रकाशमय वातावरण उपलब्ध करून देण्याची जबाबदारी महत्त्वपूर्ण आहेत. शिक्षण प्रक्रिये प्रभावी आणि परिणामकारक घटक शालेय परिसर हा आहे. शालेय परिसर सुंदर असेल, निसर्गरम्य असेल आणि सुसज्ज असेल तर तेथील शालेय वातावरणात विद्यार्थी, शिक्षक, मुख्याध्यापक, संस्थाचालक, शासकीय घटक, समाज प्रेमी घटक व्यक्तींचे पाय शाळेकडे झुकले जातात. नेहमी नेहमी अशा शाळेमध्ये विद्यार्थ्यांना यावे वाटते. सुंदर शालेय परिसर असणाऱ्या शाळेवर विद्यार्थी मनाभावातून प्रेम करू लागतात. त्याचा परिणाम असा होतो की आपल्या शाळेविषयी विद्यार्थ्यांची प्रवेश घेण्याची आत्मीयता वाढते. आपुलकीची भावना विद्यार्थ्यांच्या मनात शाळेबद्दल त्यांच्या मनात उत्पन्न होते किंवा निर्माण होते. अशाच परिसरामध्ये शाळा असणे आवश्यक असून शालेय परिसर नैसर्गिक दृष्ट्या सुंदर आणि सुसज्ज असेल तर शालेय परिसराचा विकास झाल्याशिवाय राहत नाही.  Shaley Parisar Marathi Mahitiजर शालेय परिसर सुंदर आणि स्वच्छ नसेल तर त्याचा परिणाम कोंडट वातावरणात अडचणी निर्माण करून अस्वच्छ व नियोजन हिन शालेय परिसर विद्यार्थ्यांचे व्यक्तिमत्व घडवण्यात फार मोठा हानिकारक परिणाम झाल्याशिवाय राहत नाही.

4)शालेय परिसर त्रिवेणी संगम

 Shaley Parisar Marathi Mahiti विद्यार्थ्याच्या व्यक्तिमत्त्वाची जडणघडण करणारा शालेय परिसर हा त्रिवेणी संगम चा महत्त्वाचा घटक आहे.म्हणूनच शालेय परिसर विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानात्मक, क्रियात्मक आणि भावनात्मक प्रक्रिया निर्माण करणारा त्रिवेणी संगम प्रत्यक्षात शालेय प्रवाहाच्या तिन्ही प्रकारच्या प्रवाहाचा एक शिस्तबद्ध पैलू असायला हवा. शालेय परिसर हा प्रशिस्त आणि पूरक पद्धतीने तयार करणे नवीन शैक्षणिक धोरणातील ही एक वाटचाल आहे. आज शिक्षण क्षेत्रात पालक विद्यार्थ्यांना शाळेत प्रवेश देताना शालेय परिसर, तेथील इमारत आणि शाळेत कार्यात असणारे सर्व घटक या सर्व घटकांचा अभ्यास करूनच आपल्या पाल्यांना अशाच शाळेत प्रवेश घेतात. शिक्षणाच्या प्रवाहात विद्यार्थी यांच्या शिक्षणाचा आणि व्यक्तिमत्त्वांचा सर्वांगीण विकास घडवण्याची जबाबदारी पालकाने शाळेवर सोपवलेली असते. त्यामुळे विद्यार्थ्यांच्या व्यक्तिमत्वात शालेय परिसर आणि शालेय परिसरातील उदात्त व पवित्र भावना या दृष्टीचे किंवा गोष्टीचे नियोजन पूर्वक निर्माण केलेल्या शालेय परिसरावर सुसंस्कृत विद्यार्थी घडवण्यात चा एक मुख्य प्रवाह म्हणजे शालेय परिसर होय

5)शालेय परिसराची अवलोकन

सद्यस्थितीत शासन स्तरावरून नवीन शैक्षणिक धोरण वर्ष 2024 25 या वर्षापासून सुरू होत असून या धोरणानुसार शालेय परिसराची अवलोकन करून योग्य प्रकारे निरीक्षण करणे. शालेय परिसराचे अवलोकन आणि निरीक्षण केल्यानंतर शालेय परिसर स्वच्छ ठेवण्यासाठी तसेच सुंदर ठेवण्यासाठी शालेय परिसरात च्या विकासासाठी कोणत्या त्रुटी कमी आहे त्याकडे लक्ष देऊन शाळेतील मुख्य प्रशासकीय घटक म्हणजे मुख्याध्यापक होय. या मुख्याध्यापकाने शालेय परिसरांचा विकास करण्यासाठी नियोजनबद्ध आराखडा तयार करून त्या आराखड्याच्या सहाय्याने त्रुटी दूर करून अनेक समाज समाज घटकातील शिक्षण प्रेमी लोकांची मदत घेऊन शालेय परिसरांचा विकास करून घेणे हे कुशल नेतृत्व शैली मुख्याध्यापकांचे कार्य आहेत. शालेय व समाजातील सर्व घटकांचा विचार करून एकमेकांमध्ये विचाराची देवाणघेवाण करण्यासाठी एका बैठकीचे नियोजन करून त्या बैठकीमध्ये शालेय परिसर  Shaley Parisar Marathi Mahiti याबाबत सुंदर व विकसित होण्यासाठी योग्य प्रकारची कार्यवाही बैठकीद्वारे सर्वांच्या विचाराच्या माध्यमातून करणे. आवश्यक आहे.

6)शालेय परिसर यामधील मुख्य घटक Shaley Parisar Marathi Mahiti

शालेय परिसर या घटकाची माहिती पाहताना मित्रांनो, आपणास खालील घटकाबाबत सविस्तर चर्चा करणे आवश्यक आहे. खाली दर्शविलेले सर्व घटक एकत्रितरीत्या सुंदर ठेवण्यासाठी प्रयत्नाची नितांत गरज आहे. म्हणून आपण आज आपल्या ब्लॉग पोस्ट मध्ये शालेय परिसर याबाबत खालील सहा घटकांची सविस्तर माहिती चा अभ्यास करूया किंवा पाहूया

अ)प्रवेश द्वार

आ)व्हरांडा

इ)शालेय बगीच्या किंवा उद्यान

उ)शालेय खेळाचे मैदान

ऊ)शालेय इमारत 

ए)शाळेच्या आजूबाजूची वस्ती

वरील सर्व घटकांची सविस्तर माहिती या लेखाच्या अंतर्गत पुढील प्रमाणे मित्रांनो, पाहूया.

अ) प्रवेशद्वार-

Shaley Parisar Marathi Mahitiसर्व सामाजिक शासकीय आणि राजकीय क्षेत्रातील घटकांना अतिशय महत्त्वपूर्ण प्रभाव टाकणारा जर कोणता घटक असेल तर तो घटक म्हणजे शाळेचे "प्रवेशद्वार "होय. शालेय रचना आराखडा व इमारत बांधकाम नियोजन करताना प्रवेश द्वार विचारात घेऊन आराखडा तयार केल्याप्रमाणे प्रवेशद्वार शाळेला आवश्यक असते. शाळेला दोन प्रकारचे प्रवेशद्वार असावे. विद्यार्थ्यांना शाळेत प्रवेश करण्यासाठी एक प्रवेशद्वार आणि शाळा सुटल्यानंतर बाहेर जाण्यासाठी त्या प्रवेशद्वाराच्या विरुद्ध दिशेला दुसरे प्रवेशद्वार आवश्यक आहे. म्हणूनच प्रवेशद्वार ही अतिशय उत्कृष्ट आणि रंगरंगोटी केलेली त्याचबरोबर नैसर्गिक वेली फुले लावलेली प्रवेशद्वार असणे आवश्यक आहे. त्यामुळे शाळेला भेट देणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीवर प्रवेशद्वाराचीछाप किंवा प्रभाव पडत असतो. 

Shaley Parisar Marathi Mahiti प्रवेशद्वारावरूनच शाळेची स्थिती कशी आहे हे ओळखल्या जाते. जसे आपण आपल्या घरात घरातील प्रवेशद्वाराजवळ केलेली सजावट आणि प्रवेशद्वार ज्याप्रमाणे असते त्यावर आपल्या घरात ची ओळख आपल्या नातेवाईकांना होत असते. त्याचप्रमाणे प्रवेशद्वाराची ओळख विद्यार्थी आणि पालक यांच्या दृष्टिकोनातून महत्त्वाची आहेत. या प्रवेशद्वारावरूनच शाळा ओळखल्या गेल्यामुळे शाळेत प्रवेश संख्या सुद्धा विद्यार्थ्यांची वाढण्यास मदत होते. बालकाच्या मोफत शक्ती अधिनियम 2009 अन्वये प्रवेशद्वार आणि शाळेला संरक्षण भिंत असणे आवश्यक आहे. त्यामुळे प्रवेशद्वार शाळेत प्रवेश करणाऱ्यांना आकर्षक वाटले पाहिजे आणि प्रवेशद्वारा वरूनच शाळेची रचना लक्षात येत असते म्हणूनच आपण या घटकांचा येथे अभ्यास करत आहोत. विद्यार्थी ,शिक्षक आणि इतर व्यक्ती या सर्वांच्या दृष्टीने इमारतीचे प्रवेशद्वार सोईस्कर असून प्रवेशद्वाराच्या बाजूला शाळेची पार्किंग व्यवस्था ही सुद्धा सुटसुटीत केलेली असावी. 

Shaley Parisar Marathi Mahitiशाळेच्या संरक्षणासाठी नैसर्गिक आपत्तीच्या वेळी शाळेतील विद्यार्थी लवकरात लवकर चटकन मोकळे होण्यासाठी दुसरेही एक मागचे प्रवेशद्वार तयार केलेले असावे .त्याचा उपयोग महत्वपूर्ण आहेत. अनेक शाळेमध्ये घडलेल्या अपघातामुळे प्रचंड मानवी नुकसान झालेले आहेत. यासंबंधी वर्तमानपत्रातून नेहमी आपण बातम्या वाचतोच. म्हणून जी शाळा ज्या व्यवस्थापनाची असेल त्या व्यवस्थापनाने संरक्षण भिंत, प्रवेशद्वार आणि पार्किंग व्यवस्था मजबूत तयार करावी. प्रवेशद्वारावर शाळेचे "शाळेचे बोधचिन्ह व बोधवाक्य"सुस्पष्ट शब्दात लिहिलेले असावे. सर्वांना वाचता येईल अशा अक्षरात लिहिलेले असावे.

Shaley Parisar Marathi Mahiti प्रवेशद्वारावर शाळा स्थापनेची वर्ष, शाळेचा मान्यता क्रमांक, शाळेचे नाव आणि शिक्षण संस्थेचे नाव असणे आज काळाची गरज ठरत आहे. शाळा सुटल्यानंतर शाळा बंद करते वेळेस प्रवेशद्वार बंद करण्यात येते. एकदा शाळेचे प्रवेशद्वार बंद झाले तर शाळेमध्ये इतर कोणत्याही व्यक्तीला आत प्रवेश न करता येण्यासाठी मजबूत संरक्षण भिंत ज्याला आपण कुंपण असे म्हणतो. ते कुंपण किंवा संरक्षण भिंत मजबूत बांधून संरक्षण भिंतीची आवर जर आपण निकामी झालेल्या काचांच्या वस्तू भिंतीवर सिमेंटच्या द्वारे घट्ट बसून घेणे आवश्यक आहे. त्यामुळे शाळे त शाळा सुटल्यानंतर दुसऱ्या दिवशी शाळा भरेपर्यंत कोणालाही आत जाता येणार नाही आणि शाळेतील कोणत्याही वस्तूची चोरी सुद्धा होणार नाही हा एक महत्त्वाचा उद्देश असल्यामुळे प्रवेशद्वार आणि कुंपण व्यवस्था याबाबत माहिती आपण या लेखात नमूद केली आहे. कुंपणाच्या शेजारी सर्व बाजूला फुलझाडे आणि वेली रंगबेरंगी लावलेल्या असाव्या. त्याचबरोबर महत्वपूर्ण कुंपणाच्या आजूबाजूला वृक्षारोपणही सुद्धा केलेली असावे. त्यामुळे विद्यार्थी आणि पालक यांच्या मनावर प्रवेशद्वाराची आणि संरक्षण भिंतीची छाप पडते त्याचा परिणाम शाळेची विद्यार्थी संख्या वाढण्यात नक्की होऊ शकते. Shaley Parisar Marathi Mahiti

आ) व्हरांडा -

Shaley Parisar Marathi Mahitiशाळेला प्रशस्त व्हरांडा असणे आवश्यक आहे. शिक्षक आणि विद्यार्थी यांना वर्गखोल्या मध्ये प्रवेश करण्यासाठी शाळेला व्हरांडा ची गरज असते . हा ओरंड दोन मीटर पेक्षा कमी असता कामा नये. म्हणजे विद्यार्थ्यांना वर्ग खोल्या त प्रवेश करताना अडीअडचण उद्भवणार नाही. शाळेचा व्हरांडा आणि शाळेच्या भिंती बोलक्या असाव्या. शाळेच्या भिंतीवर आणि व्हरांडावल पक्क्या रंगांमध्ये निरनिराळ्या प्रकारची माहिती दर्शक फलक लावलेले असावेत. काचाचे फलक लावलेली असावी. सुविचार लिखाण झालेले असावे. जिल्हा, विभाग, महाराष्ट्र, भारत आणि जग यांचे पक्क्या रंगात नकाशे सुद्धा काढलेले असावेत. सूचना फलक लावलेले असावेत. सर्वांना दिसेल अशा स्पष्ट अक्षरात संपूर्ण माहिती नमूद केलेली असावी. 

Shaley Parisar Marathi Mahiti शाळेमध्ये स्थापन केलेल्या वेगवेगळ्या समित्यांच्या बाबत चार्ट लावण्यात आलेले असावे. व्हरांड्यात अनेक थोर पुरुषांचे चित्रीकरण रेखाटलेले असावे. शाळेच्या चार भिंतीच्या आत आपणास जी माहिती देणे अशक्य आहे पण ती माहिती विद्यार्थ्यांच्या दृष्टीने आवश्यक आहे अशी सर्व प्रकारची माहिती शाळेच्या भिंतीवर आणि व्हरांडा भिंतीवर माहिती चे रेखाटन केलेले असावे. त्याचप्रमाणे दरवर्षी शाळेतून प्राविण्यपात्र विद्यार्थ्यांची नावेही सुद्धा लिखाण काम करून पालकांना दिसेल अशा दिसेस लावणे आवश्यक आहे. शाळेचा वेळापत्रक, शिक्षकांची नावे, व्यवस्थापनाची नावे, रेखाटन केलेले असावे.

Shaley Parisar Marathi Mahiti शालेय शिक्षण विभागातील मंत्रिमंडळातील मुख्य घटकांचे नाव त्याचबरोबर शक्य असल्यास आपल्या विभागातील मंत्रिमंडळाची नावे सुद्धा शाळेच्या भिंतीवर चार्ट स्वरूपात लावणे. संपूर्ण बाबी म्हणजे शाळेच्या भिंती आणि शाळेचा व्हरांडा बोलका असावा. चित्रीकरण पक्क्या रंगांमध्ये केलेले असावे. व्हरांड्याची जागा आकर्षक पद्धतीने वेगवेगळ्या फुल झाडाच्या कुंड्या लावून व्यवस्थित मांडणी केलेली सजावट असावी. शाळेच्या व्हरांड्यात शिक्षक आणि विद्यार्थी यांना निसर्गरम्य वातावरणात प्रसन्नता निर्माण करणारी ऊसावर्धक आणि आनंददायी वातावरणाची क्षमता असणारा व्हरांडा असावा. दररोज व्हरांड्याची स्वच्छता करून घेतल्या गेली पाहिजे. त्यामुळे शाळेला भेटी देणारे पालक असो किंवा शासन स्तरावरील कोणताही अधिकारी असो या सर्वांची छाप पाहणाऱ्या प्रत्येक घटकावर पडल्याशिवाय राहणार नाही आणि त्यामुळे विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानामध्ये सुद्धा बोलक्या भिंतीमुळे परिणाम होऊन ज्ञानरूपी होत असते. Shaley Parisar Marathi Mahiti

इ)  Shaley Parisar Marathi Mahiti शालेय बगीच्या किंवा उद्यान-

शाळा म्हटली म्हणजे बगीच्या आलाच. शाळेची इमारत बांधताना बगीच्यासाठी व्यवस्थित जागा राखून ठेवावी. शक्यतो बगीच्या हा प्रवेशद्वार आणि शाळा यांच्या दरम्यान असावा. कारण शाळेला भेट देणाऱ्या च्या मनावर प्रभाव पाडण्यासाठी हा बगीचा किंवा उद्या एक प्रकारची छाप टाकून जातो. उद्यानामध्ये निरनिराळ्या प्रकारचे वृक्षारोपण करण्यात यावे. वृक्षारोपण करताना शक्यतो फळझाडांच्या वृक्षांची लागवड करू नये. कारण फळझाडांच्या वृक्षांची लागवड केल्यास विद्यार्थी वृक्षांची फळे खाण्यासाठी झाडावर चढतात व झाडाचाही नास करतात. कदाचित काही मुले फळप्राप्तीसाठी झाडावर चढून खाली पडून अपघात होण्याची स्थिती निर्माण होऊ शकते. म्हणून बगीच्या मध्येफळ झाडे लावू नये. ज्या झाडाला फळे येणार नाही आणि शोभिवंत आहेत असे लहान प्रकारचे किंवा मोठ्या प्रकारची झाडे लावावी. 

अगदी शाळेच्या जवळ मोठ्या प्रकारची झाडे लावू नये त्याचे कारण म्हणजे त्या झाडाच्या सावलीमुळे वर्गखोलीत अंधार होण्याची स्थिती निर्माण होते. अशा प्रकारची झाडे उद्यानाच्या मध्यभागी लावण्यात यावी. उद्यानामध्ये अशोक वृक्ष, पिंपळ वृक्ष, वटवृक्ष, पारिजातक, शमी वृक्ष, कर्दळी, लहान लहान फुलझाडे, मोरपंखी झाडे, मेहंदीची झाडे, गुलाबाचे झाड त्याच बरोबर पुराणकथेमध्ये जे काही ऋषीमुनी यांनी झाडे लागवड केली तशा प्रकारची झाडे ही उद्यानात लावलेली असावी. उद्यानामध्ये शाळेची बोधवाक्य प्रतिमा रूपाने प्रतिमा तयार करून उभे करावे. ऐतिहासिक महापुरुषांची पुतळे उद्यानात उभारणे आज काळाची गरज आहे कारण त्यामुळे विद्यार्थ्यांना त्या महापुरुषांची ओळख त्या पुतळ्याच्या मार्फत होत असते. उद्यानामध्ये भरपूर पाणी असणारे एक तळे तयार करण्यात यावे. उद्यानामध्ये कारंजे तयार करण्यात यावी.  Shaley Parisar Marathi Mahitiउद्यानाच्या मध्यभागी बसण्यासाठी बैठक व्यवस्था बाकासहित पूर्ण करावी. 

स्वामी विवेकानंद, लोकमान्य टिळक, रवींद्र टागोर, कर्मवीर भाऊराव पाटील, महात्मा गांधी, डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर आणि महात्मा ज्योतिबा फुले तसेच शिवछत्रपती शिवाजी महाराज त्याचबरोबर शाहू महाराज यांचे सुद्धा पुतळे आपण शासनाच्या परवानगी घेऊन शालेय बगीच्या मध्ये उभारू शकता. मात्र यासाठी शासनाची पूर्वपरवानगी घेणे आवश्यक आहे. हे पुतळे उभारण्याचे मुख्य उद्देश म्हणजे संबंधित युगपुरुषांची माहिती विद्यार्थ्यांना भावी जीवनात उपयोगी पडेल यासाठी असावे. फुलझाडे आणि झाडांना किंवा झाडांच्या बुंध्यांना विशिष्ट रंगाने रंगीत केल्यास आकर्षक पणा वाढण्यास मदत होते म्हणून ही प्रक्रिया सुद्धा आपण पूर्ण करू शकता. बगीच्यासाठी भरपूर पाणी व्यवस्था त्याच बरोबर पिण्याच्या पाण्याची ही सुद्धा व्यवस्था असणे आवश्यक आहे. वृक्षाचे महत्व सर्वांना माहीत आहे.  Shaley Parisar Marathi Mahiti

Shaley Parisar Marathi Mahiti संत तुकाराम यांनी म्हणूनच आपल्या अभंगातून असे म्हटले आहे की, "वृक्षवल्ली आम्हा सगे सोयरे". इतिहासामध्ये अनेक वृक्षांची वेगवेगळ्या वेळेस पूजा होत असते त्याबाबतही विद्यार्थ्यांना कल्पना देणे आपले कर्तव्य आहे. शाळेची मान आणि शान ही उद्यानाची आलिशान व्यवस्था महत्त्वपूर्ण आहे. कार्यानुभव आणि समाजसेवा तासिकेमध्ये उद्यानाची व्यवस्था आणि स्वच्छता करून घेता येते. ती करून घेतल्या गेली पाहिजे. शालेय उद्यान हे विद्यार्थ्यांच्या परिश्रमातून उभे केलेले असल्यास विद्यार्थी बगीच्याचे व्यवस्थित संरक्षण करू शकतात. प्रत्येक मुलाच्या नावे एक झाड लावून त्या झाडावर त्याचे नाव आणि नावाची पाटी लावून त्या विद्यार्थ्यांच्या मार्फत त्या वृक्षाची योग्य निगा राखण्याचे काम त्या विद्यार्थ्याकडे देण्यात यावे. शासकीय योजनेप्रमाणे एक विद्यार्थी एक झाड लागवड करण्यात यावी. यासाठी शाळेला जवळ जवळ एक एकर जागेत म्हणजे 40 गुंठे जागेत शाळेचा उद्यान असणे आवश्यक आहे.  Shaley Parisar Marathi Mahitiम्हणूनच शाळा मान्यता देताना शासनाने शाळेला दोन एकर जागेचे बंधन घातलेले आहेत. या दोन एकर जागेमध्ये 40 गुंठ्यात बगीच्या वीस गुंठ्यात इमारत आणि वीस गुंठ्यात शाळेची मैदान असावे. असे शासन मान्यतेच्या वेळी संस्थाप्रमुखांनी लेखी लेखी स्वरूपात 'प्रतिज्ञापत्र' लिहून घेतलेले असते. 

Shaley Parisar Marathi Mahiti शालेय उद्यानामध्ये तयार केलेला लहानसा एक तलाव असेल. या तलावामध्ये जीवशास्त्रीय वनस्पती ची जोपासना करण्यात यावी. बगीच्या मध्ये विज्ञानासाठी महत्त्वपूर्ण असणारे वृक्ष लागवड होणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ लाजाळू, नीचे आणि शेवाळ व अमरवेल यासारख्या वनस्पतींची लागवड होणे आवश्यक आहे. पाण्याचा जो हौद तयार केला असेल त्या हौदामध्ये जलचर प्राणी व जल वनस्पती ठेवण्यात याव्या. विद्यार्थ्यांना उद्यानाविषयी आवड निर्माण करून उद्यानाची ओढ लागली पाहिजे. संयम गुणाच्या साह्याने शाळेतील वास्तूचा आणि बगीचा आनंद विद्यार्थ्यांच्या परिश्रमातून अनुभवाला येणे गरजेचे आहेत. म्हणूनच आपण शहरातील काही मुख्य शाळा पाहिल्या तर या शाळेमध्ये भरपूर जागा असेल तर याचा वापर म्हणजेच उद्यानाचा वापर केला जातो आणि  Shaley Parisar Marathi Mahitiउपयोग घेतला जातो. 

अंबानी यांनी स्थापन केलेल्या शाळेत अशा प्रकारचा फार मोठा उपक्रम आपण पाहणे आवश्यक आहे. सिम्बॉयसिस मध्ये निर्माण केलेला उद्यान पाहणे आवश्यक आहे. शाळेच्या चार भिंतीच्या आत विद्यार्थी आळसमय झाल्यास त्यांना बगीच्या नेऊन निर्धारित ठिकाणी बैठकीच्या व्यवस्थेच्या जागेवर बसवावे आणि बगीच्या त्या संदर्भात संपूर्ण माहिती देऊन आपला मुख्य विषय अध्यापन करण्यास सुरू केल्यास विद्यार्थ्यांचा सर्वांगीण विकास झाल्याशिवाय राहणार नाही. म्हणूनच शासनाने बालकाच्या मोफत शक्ती अधिनियमानुसार 2009 नुसार दहा माणके पूर्ण करण्यात ही एक बाब शाळेला बंधनकारक आहे. शाळेत बगीच्या असणे सर्वांसाठी आनंदमय वातावरणात अध्यापन होत असते. आता तर वन विभागामधून काही शाळेतमध्ये हरितक्रांती प्रकल्प शासकीय अनुदान देऊन राबवण्यात येत आहे. म्हणूनच आपण शालेय परिसर Shaley Parisar Marathi Mahiti या संदर्भात उद्यानाच्या संदर्भात माहिती येथे नमूद केली आहे.

ई) शालेय परिसरात खेळाची माहिती-

शालेय परिसर Shaley Parisar Marathi Mahiti या संदर्भाने खेळाच्या मैदानाबाबत सविस्तर माहिती आपणास प्राप्त होण्यासाठी याबाबत सविस्तर माहिती पाहूया.

शालेय परिसरामध्ये  Shaley Parisar Marathi Mahiti ठराविक जागेत बहुतेक शाळेच्या पाठीमागच्या जागेत खेळाचे मैदान असावे. विद्यार्थ्यांना शारीरिक गुणांचा विकास करण्यासाठी किंवा वाढ करण्यासाठी खेळ खेळण्यासाठी खेळाचे मैदान आवश्यक आहे. या मैदानावर निरनिराळ्या प्रकारचे मैदानी आखलेली असावे. उदाहरणार्थ, कबड्डीचे मैदान, खो-खो चे मैदान, फुटबॉल मैदान, बास्केटबॉल मैदान, लांब उडी व उंच उडी याबाबत मैदान आणि शक्य असल्यास क्रिकेटचे मैदान सुद्धा शाळे करता महत्वपूर्ण आज ठरत आहे कारण भारतामध्ये नऊ पिढीतील तरुण तरुणी क्रिकेट खेळण्याकडे ओढ निर्माण झालेली आहेत. शाळेचा नियोजित इमारत बांधकाम करण्याअगोदर शालेय खेळांसाठी शाळेच्या मागील जागेमध्ये मैदानासाठी रिक्त जागा ठेवण्यात यावी. कारण खेळ सुरू असताना त्या खेळाचा इतर इमारतीतील वर्ग खोल्यावर काहीही परिणाम होणार नाही म्हणजेच अध्यापनावर परिणाम होणार नाही आणि अध्ययन प्रक्रियेवर सुद्धा परिणाम होणार नाही. अशाच ठिकाणी शाळेचे खेळाचे मैदान तयार करणे आवश्यक आहे. शासनातर्फे दरवर्षी हिवाळी पावसाळी आणि उन्हाळी क्रीडा स्पर्धा आयोजित केल्या जातात. त्या क्रीडा स्पर्धेत आपल्या शाळेतील विद्यार्थ्यांना प्राविण्य प्राप्त करण्यासाठी खेळाचा सराव होण्यासाठी शाळेला मैदान असणे आजच्या काळाची गरज ठरत आहेत. 

नवीन शैक्षणिक धोरणानुसार  Shaley Parisar Marathi Mahiti शालेय शिक्षणामध्ये शारीरिक शिक्षणासाठी प्रत्येक वर्गाला आठ दिवसातून चार तासिका देण्यात आलेल्या असतात. ह्या शारीरिक शिक्षणाच्या तासिका मध्ये शाळेच्या मैदानावर विद्यार्थ्यांना नेऊन खेळ घेणे शासनमान्य पद्धत आहे. परंतु शाळेला जर मैदानच नसेल तर हे कसे शक्य होईल हे पाहणे महत्त्वाचे आहे. ज्या शाळेला मैदान कमी असते किंवा नसते त्या ठिकाणी विद्यार्थी प्रवेश घेत नाहीत अशी वस्तुस्थिती समोर येत आहे. शारीरिक बौद्धिक आणि मानसिक विकासामध्ये जर शारीरिक विकास झाला तर मानसिक विकास होईल आणि मानसिक विकास झाला तर बौद्धिक विकास होईल आणि बौद्धिक विकास झाला तर तो व्यक्ती किंवा विद्यार्थी संपूर्ण परिपूर्ण अष्टपैलू नेतृत्व जीवनात संपादन करू शकतो. म्हणूनच शालेय मैदान शालेय परिसरांचा एक मुख्य उपभाग आहेत. म्हणूनच इंग्रजीमध्ये म्हटलेले आहे की , "Sound Mind is Sound Body". जगातील 2030 आणि 2040 पर्यंत भारत हा महाशक्ती निर्माण करायची असेल तर खेळात सुद्धा परिपूर्णता ची गरज आहे. ह्या गरजे पोटीच शालेय परिसरात शासन नियमाप्रमाणे शालेय मैदान आखणी करून दररोज साफसफाई करणे गरज आहे.

उ) शालेय परिसरातील मुख्य घटक शालेय इमारत

शालेय परिसरातील शालेय इमारत हा मुख्य घटक असून ही इमारत शासन नियमाप्रमाणे बांधलेली असावी. योग्य ठिकाणी हवेशीर वातावरणामध्ये ठराविक प्रमाणात खोलीची लांबी आणि रुंदी चे स्वरूप वर्ग खोलीसाठी आवश्यक आहे. प्रत्येक खोलीमध्ये सुस्पष्ट दिसेल अशा प्रकारचा ब्लॅक बोर्ड किंवा डिजिटल बोर्ड बसवलेला असणे आवश्यक आहे

 नवीन शैक्षणिक धोरणानुसार आणि बालकाच्या मोफत शक्ती अधिनियमातील 2009 मधील अटी पाहता या अटीमध्ये काही महत्त्वपूर्ण कलमे शालेय इमारत कशा स्वरूपाची असावी? याबाबत सुस्पष्ट शब्दात माहिती देण्यात आली आहे. इमारतीचे किती मजले असावे, इमारतीचा आकार कसा असावा, प्रयोगशाळा कोठे असावी, शालेय पोषण आहार कक्ष कुठे असावा, शिक्षकांची बैठक व्यवस्था कुठे असावी, विद्यार्थ्यांना बाथरूम मुले आणि मुली यांच्या शाळेतील विद्यार्थ्यांच्या संख्येवर आधारित असावे. भूगोलाची प्रयोगशाळा कुठे असावी, मुख्याध्यापक कक्ष असा असावा की त्यांनी एका ठिकाणावरून आपल्या खुर्चीत बसून सर्व शाळेवर आणि वर्ग खोल्यावर नियंत्रण राहील तेथेच मुख्याध्यापक कार्यालय उभे करण्यात यावे. इमारत हा अत्यंत महत्त्वपूर्ण घटक आहे. इमारतीमध्ये अपंग विद्यार्थ्यांना चढण्यासाठी रॅम ची व्यवस्था ही असणे आवश्यक आहे. इमारत व वर्गखोल्या यांची रंगाने सजावट केलेली असावी. वर्ग खोल्याची सजावट करताना रंगसंगती विचारात घेऊन वर्गखोली ला रंग देण्यात यावा. या घटकाकडे दुर्लक्ष करून चालणार नाही. इमारतीमध्ये योग्य ठिकाणी वीज पुरवठा उपलब्ध असणे आवश्यक आहे. त्याच प्रमाणात शालेय परिसरात जेथे जेथे विज वापर करणे गरजेचे आहे त्या ठिकाणी कोणत्याही प्रकारचा धोका निर्माण होणार नाही यासंदर्भाने वीज बसवण्यात यावी. Shaley Parisar Marathi Mahiti इमारतीतील प्रयोगशाळेमध्ये पाणी व्यवस्था भरपूर असावी. सर्व साहित्य प्रयोगशाळेत इमारतीत उपलब्ध असावे.

 संस्थाप्रमुखाला शाळेची मान्यता शासनाकडून प्राप्त करताना शिक्षणाधिकारी यांच्याकडून पूर्व तपासणी झाल्याशिवाय आणि शाळेतील शालेय परिसरातील योग्य घटकांचा विचार करून तपासणी पूर्ण झाल्यानंतरच शासनाकडून शाळेला मान्यता प्रदान करण्यात येते. माध्यमिक शाळा संहिता मध्ये सुद्धा शालेय इमारत कशी असावी याबाबत वर्णन केले आहेत तेही सुद्धा आपण आज अभ्यासण्याची गरज निर्माण झाली आहे. म्हणूनच या लेखांमध्ये शालेय परिसर मराठी माहिती या सदराखाली आपण शक्य होईल तेवढी जास्तीत जास्त माहिती या ब्लॉग पोस्ट मधून प्रगट करत आहे.  Shaley Parisar Marathi Mahiti

 Shaley Parisar Marathi Mahiti शालेय परिसरातील इमारत मजबूत बांधलेली असावे आणि प्रत्येक खोलीमध्ये अग्निशामक यंत्राचा सुद्धा योग्य पुरवठा केलेला असावा त्यामुळे संकटकाली नसती ती निर्माण होणार नाही. जर संकटकालीन स्थिती निर्माण झाली तर विद्यार्थ्यांना बाहेर पडण्यासाठी शाळेत च्या परिसरात योग्य प्रकारची व्यवस्था इमारतीत उपलब्ध करून देणे काळाची गरज ठरत आहे. अनेक शाळा कोसळून अनेक विद्यार्थ्यांच्या बाबतीत धोकादायक परिस्थिती निर्माण  झाल्याच्या बातम्या वर्तमानपत्रातून वाचतच असतो.

7)शालेय परिसर स्वच्छता  Shaley Parisar Marathi Mahiti

शालेय परिसर स्वच्छता  Shaley Parisar Marathi Mahiti करण्याचे काम करण्यासाठी शासन स्तरावरून चतुर्थश्रेणी कर्मचारी म्हणजे शिपाई यांची नियुक्ती केलेली असते. त्यांच्यामार्फत हे कार्य सतत सुरूच असते. परंतु हे कार्य वाढवण्यासाठी वेळप्रसंगी विद्यार्थ्यांची मदत घेऊन स्वच्छता करण्यात यावी. काही शाळेला शासनाकडून शिपाई वर्गाची स्वतंत्र नेमणूक शासनाकडून झालेली नसते त्यावेळेस स्वच्छतेच्या बाबतीचा महत्त्वपूर्ण प्रश्न समोर येतो म्हणूनच शाळा स्वच्छता योजनेसाठी कार्यानुभव समाजसेवा यासारख्या तासाचा वापर करून शाळाचे सुशोभीकरण आणि स्वच्छता युक्त योजना पुढील प्रमाणे आखता येतात.

8)शालेय परिसराचा विकास व सुशोभीकरण युक्त योजना

शालेय परिसर परिसर विकसित करण्यासाठी उपलब्ध असलेल्या मर्यादित साधनाचा उपयोग करून योग्य आर्थिक तरतुदीनुसार व आपल्या कृतीनुसार कृती कार्यक्रम तयार करणे गरजेची बाब आहेत.

अ) शालेय परिसरांच्या विकासासाठी विद्यार्थ्यांचा सहभाग घेऊन समाजसेवा आणि कार्यानुभव इत्यादी तासातून महत्वपूर्ण योजना आखून शालेय परिसर स्वच्छ ठेवावा.

आ ) वर्गखोल्या आणि उद्या न तसेच व्हरांडा स्वच्छ ठेवण्यासाठी विद्यार्थ्यांची स्पर्धा लावावी आणि स्पर्धेतून बक्षीस वितरण याबाबत आयोजन करावे म्हणजे परिसर स्वच्छ राहील.

इ) शाळेच्या स्वच्छतेच्या अंतर्गत प्रत्येक वर्ग खोलीच्या समोर कचरापेटी ठेवून सर्व विद्यार्थ्यांना याबाबत सूचना देऊन सर्व कचरा किंवा घाण कचरापेटीत टाकण्याची सवय लावावी.

ई) वर्गखोल्याच्या स्वच्छतेसाठी विद्यार्थ्यांमध्ये स्पर्धा लावून स्वच्छता करून घ्यावी. चांगली स्वच्छता करणाऱ्या छात्रास बक्षीस योजना ही सुद्धा आपण सुरू करू शकता.

उ) शाळेत निर्णया प्रकारची मंडळी स्थापन करून त्या मंडळामार्फत कार्याची विकेंद्रीकरण करून शालेय परिसर स्वच्छ ठेवण्यात यावा. यासाठी विज्ञान मंडळ, क्रीडा मंडळ खेळ, बगीच्या मंडळ, प्रयोगशाळा  मंडळ आणि सर्व विषय मंडळ स्थापन करावे. जे जे मंडळ स्थापन केलेले आहेत त्या त्या मंडळाकडून त्या त्या विभागाची साफसफाई म्हणजेच स्वच्छता करून घेणे. हे कार्य समाजसेवा, कार्यानुभव किंवा ऑफ तासांमध्ये करण्यास हरकत नाही. वर्ग मंत्रिमंडळ ही स्थापन करावे. वर्गातून स्थापन केलेल्या मंत्रिमंडळातून संबंधित विद्यार्थ्यांना खाते वाटपही सुद्धा करून देण्यास हरकत नाही. उदाहरणार्थ स्वच्छता मंत्री.

शाळेच्या भिंती पत्रकावर सर्व विद्यार्थी मंत्रिमंडळाची यादी प्रत्येक वर्ग खोलीच्या समोर प्रत्येक वर्गाचे मंत्रिमंडळ दर्शक फलकाचे नियोजन करावे.

ऊ) शालेय परिसरात भिंती पत्र लावून काही साप्ताहिक मासिके विज्ञान वार्ता, गणितातील गंमती जंमती आणि सुविचार लेखन दररोज नियमित अनुक्रमे वर्गानुसार दररोज एका विद्यार्थ्याला सुविचार लिहिण्यास सांगणे. सुविचार प्रथम दिवशी मराठी दुसऱ्या दिवशी हिंदी आणि तिसऱ्या दिवशी इंग्रजी विषयात सकाळी शाळा भरतेवेळी लिखाण काम करून घेणे.

ए) शाळेमध्ये प्रत्येक महिन्यात स्वच्छता सप्ताह म्हणून साजरा करण्यात यावा. या सप्ताह मध्ये प्रत्येक वेळेस अनुक्रमे वेगवेगळ्या वर्गांना प्राधान्य देण्यात येऊन त्यांच्या मार्फत शाळा स्वच्छता आणि परिसर स्वच्छता करून संत गाडगेबाबा आणि महात्मा गांधी यांनी स्वच्छतेबाबत केलेल्या कार्याचा उल्लेखनीय दर्जा त्यांच्या मनावर प्रभाव पडणारा कार्यक्रम आयोजित करून स्वच्छता करून घेण्यात यावी.

ऐ) स्काऊट गाईड सारख्या कार्यक्रमातूनही हे काम करता येईल.

ओ) वृक्षारोपण सारखे कार्यक्रम पावसाळ्यात आयोजित करून प्रत्येक मुलाला एक झाड म्हणून शालेय उद्यानामध्ये लावण्या प्रवृत्त करावे म्हणजे शालेय परिसरात अनेक प्रकारचे वृक्ष शाळेचे सौंदर्य वाढवण्यास मदत करतील.

औ) प्रत्येक महिन्यात प्रत्येक वर्गाची वेगवेगळी श्रम शिबिरे आयोजित करून शाळेची स्वच्छता आणि शालेय परिसराची स्वच्छता व्यवस्थित ठेवण्यास शिबिरे उपयुक्त ठरतील.

9)शालेय परिसर व शाळा याबाबत शासनाचे मानके

शालेय परिसर सुंदर असावा तसेच शाळा सुंदर असावी आणि सुशोभित असावी यासाठी या वर्षापासून शासन स्तरावर स्पर्धा आयोजित करण्यात आली. ती स्पर्धा म्हणजे "माझी शाळा -सुंदर शाळा"होय हा उपक्रमही काही ठिकाणी पार पडला. काही शाळांना बक्षीस सुद्धा शासनामार्फत प्राप्त ही झाले. परंतु बालकाचा मोफत सक्ती अधिनियम 2009 नुसार शाळेला दहा माणके पूर्ण करावी लागते. जी मानके पूर्ण करणे आवश्यक आहे ती मानके पुढील प्रमाणे आहेत. या दहा माणके सविस्तर विचार झाला तर शालेय परिसर व शाळा स्वच्छता व्यवस्थित असेल. तर ती मानके खालील प्रमाणे आहेत.

1 )सुयोग्य पाणीपुरवठा

2) वीज व्यवस्था व अग्निशामक यंत्रणा

4) शालेय वर्ग खोल्या व स्वतंत्र खोल्या

5 )मुली व मुलांसाठी स्वतंत्र मुताऱ्या आणि स्वच्छालय

6 )शाळेसाठी संरक्षण भिंत

7) अपंगासाठी रॅम ची व्यवस्था

8 )ग्रंथालय

9) प्रयोगशाळा

10)स्त्री शिक्षक व पुरुष शिक्षक स्वतंत्र बैठक व्यवस्था

शालेय परिसराच्या माध्यमातून उपरोक्त दर्शविलेले 10 मानके शाळेचे आवश्यक असल्याशिवाय शाळा मान्यता प्रदान करण्यात येत नाही.

10)सारांश

 Shaley Parisar Marathi Mahitiसंपूर्ण शिक्षण प्रणाली मध्ये शालेय परिसराला  आजच्या स्पर्धेच्या आणि डिजिटल युगामध्ये महत्त्वपूर्ण स्थान प्राप्त झाले आहेत. विद्यार्थ्यांचे शालेय शिक्षणाचे ध्येय गाठण्यासाठी प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्षरीत्या शालेय परिसर या बाबीचा उल्लेख केल्याशिवाय भागणार नाही. शालेय परिसराच्या आवारात विद्यार्थी व शिक्षक बरेच काळ उपस्थित असल्यामुळे त्यांना योग्य परिसर आणि सुशोभित परिसर प्राप्त करून दिल्यामुळे विद्यार्थ्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाच्या विकासाला आणि जडणघडणीसाठी सिंहाचा वाटा आहेत. महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे शाळेचा परिसरातील शुकृत दर्शनी प्रवेशद्वार त्याच बरोबर शाळेच्या वर्ग खोल्यांच्या समोरील व्हरांडा आणि शाळेची संरक्षण भिंत म्हणजे कुंपण आकर्षक रचनादर्शक असल्यास शाळेच्या परिसराला सौंदर्य प्राप्त होत असते. शालेय परिसराचे सौंदर्य यामध्ये वाढ झाल्यामुळे शाळाची सुस्थिती चांगली होते व पालकांचा आपल्या मुलासाठी त्या शाळेत प्रवेश घेण्यासाठी गर्दी होते. विद्यार्थी संख्या भरपूर प्रमाणात अशा शाळेस उपलब्ध होते. विद्यार्थी आणि शिक्षक तसेच इतर शालेय घटक आणि सर्व कर्मचाऱ्यांसाठी वर्गासमोरील वरांडा मुळे वर्ग खोल्या त विद्यार्थी आणि शिक्षक यांना जाणे येणे सोईस्कर होते. संकटकाळी दुसरे प्रवेशद्वार हे अत्यंत प्रभावी ठरते. विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानात भर पडून विद्यार्थी सुसंस्कृत वातावरणात स्फूर्तीदायक स्थान प्राप्त झाल्यामुळे आणि उद्यानातील हिरव्यागार वन वृक्षामुळे विद्यार्थी प्रेरणा होऊन सर्वांगीण विकास गाठण्यासाठी शालेय परिसर सुंदर आणि शाळाची स्वच्छता अतिशय उत्कृष्ट दर्जाची असल्यामुळे विद्यार्थी आणि पालक त्याचबरोबर शाळातील सर्व प्रत्यक्ष व प्रत्यक्ष कार्य करणारे जे जे घटक असेल त्या त्या घटकांना महत्त्वपूर्ण स्थान प्राप्त होते. शालेय परिसरामुळे शाळेची सर्वांना लवकर ओळख होते. व्यक्तिमत्व विकासातील आणि अष्टपैलू व्यक्तिमत्त्वाचा विकास बऱ्याच अंशी शालेय परिसरावर अवलंबून असतो. मित्रांनो आपण आज आपल्या या ब्लॉग पोस्ट मधून शालेय परिसर म्हणजे काय? याबाबतची माहिती स्पष्ट केली आहेत त्याचबरोबर शाळा स्वच्छता बाबत माहितीचे दर्शन घडून आणले. याबाबत ब्लॉक पोस्टमध्ये सुस्पष्ट शब्दात शालेय परिसर म्हणजे काय हे सांगून शालेय स्वच्छतेची आवश्यकता प्रतिपादन केली आहेत. याबाबत वाचकास काही तांत्रिक त्रुटी आढळल्यास ब्लॉक पोस्ट लेखात आढळून आल्यास कॉमेंट बॉक्स मध्ये आवश्यक सूचना करा. जर आपली सूचना योग्य असल्यास त्वरित सुधारणा करून लेक अद्यावत करण्यात येईल. मित्रांनो येथे आपण आज आपल्या ब्लॉक पोस्ट पेज लिखाण कार्यास पूर्णविराम देतो आहे.

 FAQ

1) शिक्षण प्रक्रियेत पूरकव्यवस्था म्हणून कोणत्या गोष्टीची चर्चा होते?

उत्तर-शालेय परिसर व शाळा स्वच्छता.

2) अपंग विद्यार्थ्यांसाठी शालेय परिसरामध्ये कोणती गोष्ट निर्माण करण्याची गरज आहे?

उत्तर-अपंग विद्यार्थ्यांसाठी प्रत्येक वर्ग खोली समोर रॅम असणे आवश्यक आहे आणि रॅम ची गरज आहे.

3) आर टी इ एक नुसार शालेय परिसरात किती मानके पूर्ण करणे आवश्यक आहे?

उत्तर-10 मानके पूर्ण करणे आवश्यक आहे.

4) माझी शाळा- सुंदर शाळा या प्रकल्पात महत्त्वपूर्ण भूमिका कोणत्या बाबीकडे विशेष लक्ष देण्याची गरज आहे?

उत्तर-शालेय परिसर व शाळा स्वच्छता.

5) "बोलक्या भिंती " म्हणजे काय?

उत्तर-विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी भिंतीवर वेगवेगळ्या प्रकारची मार्गदर्शक माहिती तक्ते आणि थोर पुरुषाबद्दल माहिती चे वर्णन विविध पक्क्या रंगाच्या साह्याने रेखाटलेले चित्रण म्हणजे बोलक्या भिंतीवर.

अधिक माहितीसाठी आपण आमचे खालील लेख आवश्यक वाचा.

 जन्म दाखल्या बाबत सविस्तर मराठी माहिती